Кӑҫалхи кӑрлачӑн 1-мӗшӗнчен пуҫласа уйӑхӑн 11-мӗшӗччен Чӑваш Енре 22 наркопреступлени тупса палӑртнӑ.
Асӑннӑ йышши преступлени пирки ҫӗнӗ ҫулхи пӗрремӗш кун пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Наркотӗрӗслевӗн шанчӑк телефонӗ ҫине наркотик хатӗрӗллӗ хутаҫсем подъездра выртни пирки ҫынсем шӑнкӑравласа систернӗ. Хутаҫа ҫынсем Шупашкарти ҫурҫӗр-хӗвеланӑҫ районӗнчи нумай хваттерлӗ ҫуртсенчен пӗринче асӑрханӑ.
Тепӗр кунхине Наркотӗрӗслевӗн республикӑри управленийӗн ӗҫченӗсем хулари хваттерсенчен пӗринче 79 грамм ытла гашиш туртса илнӗ. Ӑна кил хуҫи сутма ӗмӗтленнӗ иккен. Наркотик сутса пуяс ӗмӗтпе пурӑннӑ ҫын тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.
Сурхуринче наркотикӑн саккунлӑ мар ҫаврӑнӑшӗпе кӗрешекенсем Ҫӗнӗ Шупашкарта пурӑнакан 36-ри арҫынтан 11,76 грамм наркотик туртса илнӗ. Ку та пысӑк калӑпӑш шутланать. Арҫынна ҫавӑншӑн 10 ҫул таран хупма пултараҫҫӗ. Тепӗр кунхине Шупашкарти 24-ри каччӑ ҫакланнӑ.
Уйӑхӑн малтанхи вунӑкунлӑхӗнче наркотикӑн саккунлӑ мар ҫаврӑнӑшӗпе ҫыхӑннӑ пуҫиле 22 пуҫарнӑ.
Кӑрлачӑн 14-мӗшӗнче шкул ачисен Пӗтӗм Раҫҫейри олимпиадин регион шайӗнчи тапхӑрӗ старт илет.
Олимпиада 21 предметпа иртет: вырӑс чӗлхи, ют чӗлхе, вырӑс литератури, математика, физика, астрономи, информатика тата ИКТ, хими, биологи, экологи, географи, истори, обществознани, экономика, право, ӳнер, технологи, вӑй-хал культури, ОБЖ.
ЧР Вӗренӳ министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, регион шайӗнчи олимпиадӑна 9–11-мӗш классенче вӗренекен 2 пин ытла ача хутшӑнать. Пирӗн республикӑри 110 яш-хӗр пӗтӗмлетӳ тапхӑрӗ витӗр тухнӑ. Вӗсенчен 22-шӗ ҫӗнтерӳҫӗ тата призер пулса тӑнӑ.
Пӗтӗм Раҫҫейри олимпиадӑн муниципалитет шайӗнчи тапхӑрӗ 2014 ҫулхи чӳк-раштав уйӑхӗсенче иртнӗ. Ҫӗнтерӳҫӗсемпе призерсен йышне Шупашкарти, Ҫӗнӗ Шупашкарти гимназисемпе лицейсенче вӗренекенсем кӑна мар, республикӑри шкулсенчи ачасем те кӗнӗ.
Раҫҫей телеканалӗнче чӑвашсем пирки калаҫнӑ. Раштавӑн 22-мӗшӗнче «Мужское\Женское» телекӑларӑмра Ҫӗнӗ Шупашкарти Наталья Шименкова историйӗ пирки сӑмах пынӑ.
Наталья темиҫе уйӑх каялла суд сакки ҫине лекнӗ. Вӑл упӑшкине «саккаспа» вӗлерттересшӗн пулнӑ-мӗн.
Чӳк уйӑхӗн 26-мӗшӗнче вара Наталья Шименковӑна ЧР Аслӑ сучӗн йышӑнӑвӗпе килӗшӳллӗн йӗплӗ пралук леш енчен кӑларнӑ.
Телекӑларӑмра Наталья экс-упӑшкипе тӗл пулнӑ. Константин Денисов, упӑшки, арӑмне тата ывӑлне кӳрентерни пирки тунман. Наталья упӑшки хӑйне ҫапла тытнӑшӑн хӑйне айӑпламасть-мӗн. Вӑл каланӑ тӑрӑх, киллер мӑшӑрне вӗлерни пирки пӗлтерсен — ӗненмен.
Кӑларӑм ертӳҫи Александр Гордон лару-тӑрӑва уҫӑмлатасшӑн пулнӑ. «Икӗ ен те ухмаха тухман-и?» — тесе ыйтнӑ вӑл. Ыйту уҫӑмланмӗччӗ-и тен, анчах кӑларӑма Константинӑн юлташӗ килнӗ те упӑшки те арӑмӗ валли киллерсем тупни пирки пӗлтернӗ. Вӗсем гастарбайтерсем, молдавансем, иккен…
Комсомольски районӗнчи аслӑ ҫӗрпӳелсем асӑннӑ ялта ҫуралса ӳснӗ ентешне, Евгений Антонович Федоров (03.01.1936–10.08.2011) композитора асӑнса мероприяти ирттернӗ.
Мероприятие Аслӑ Ҫӗрпӳел ял пуҫлӑхӗ Геннадий Ракчеев, композиторӑн мӑшӑрӗ Нина Якимовна, Клара Осокина юрӑҫӑ, Галина Кӗмӗл сӑвӑҫ, Шупашкарти «Промэнерго» пӗрлешӳ ертӳҫи Анатолий Флегентович Иванов, ҫывӑх тӑванӗсем тата ял-йыш хутшӑннӑ.
Малтанах Аслӑ Ҫӗрпӳел ял библиотекарӗ Галина Родионова Федоров композиторӑн кун-ҫулӗпе паллаштарнӑ. Тӑванӗсем, хӑнасем Евгений Антонович ҫинчен ӑшшӑн аса илнӗ. Галина Кӗмӗл сӑвӑҫпа Клара Осокина юрӑҫ композиторпа тачӑ ҫыхӑнса ӗҫленине, вӑл ырӑ кӑмӑллӑ, пурне те пулӑшма васкакан ҫын пулнине палӑртса хӑварнӑ. Евгений Антонович Галина Кӗмӗлӗн чылай сӑввине юрра хывнӑ, поэт ҫав сӑвӑсене вуласа панӑ. Клара Осокина вара Е.А. Федоровӑн ҫепӗҫ юррисене шӑрантарнӑ.
Евгений Антонович — икҫӗре яхӑн юрӑ авторӗ. Вӑл Чӑваш Республикинчи Композиторсен ассоциацийӗн членӗ, Ҫӗнӗ Шупашкар хулин чи малтанхи музыканчӗсенчен, баянисчӗсенчен, хор ертӳҫисенчен пӗри пулнӑ.
Ҫӗнӗ Шупашкарти стоматологи поликлиникин врачӗ Наталья Термышева «Стоматологи отличникӗ» медальпе чысланӑ. Наградӑна Чӑваш Енӗн стоматологӗсен ассоциацийӗн президенчӗ, вӑл «Шупашкарти стоматологи поликлиники» автономи учрежденийӗн тӗп врачӗ, Владимир Викторов тыттарнӑ. Ку медале Раҫҫейӗн стоматологӗсен ассоциацийӗ парать иккен. Чыслав ӗнер, Стоматологсен обществин ларӑвӗ вӑхӑтӗнче иртнӗ.
Шӑл тухтӑрӗсем медаль парассишӗн кӑна пухӑнман-ха. Ӗнерхи лару вӗсемшӗн — йӑлана кӗнӗскер. Чӑваш Енӗн шӑл тухтӑрӗсем стоматологи тытӑмне аталантармалли планпа ӗҫлеҫҫӗ иккен.
Республикӑри стоматологи поликлиникинче иртнӗ ларура шурӑ халатлисем сиплевпе кӑна мар, ӗҫ йӗркелӗвӗпе ҫыхӑннӑ самантсене те хускатнӑ. Чӑваш Енӗн Сывлӑх сыхлав министерствин штатра тӑман тӗп стоматологӗ Вячеслав Бычков, сӑмахран, «Тухӑҫлӑ килӗшӳ» темӑпа доклад тунӑ. Ӗҫ килӗшӗвне епле тусан ӗҫе лайӑхрах йӗркелеме май пуррине вӑл ӑнлантарса панӑ.
Тухса калаҫакан ытти стоматологсем вара шӑл чирӗсене сиплемелли ҫӗнӗ меслетпе тата янах кӑлтӑкне епле майпа пӗтермелли пирки каласа кӑтартнӑ.
Вӑхӑт сисӗнмесӗр шӑвать — «Тӑван радио» эфирта янӑрама пуҫланӑранпа ҫулталӑк хыҫа юлчӗ. Ӑна Наци радиовне анлӑлатас тӗллевпе йӗркеленӗ. Ҫапла майпа республикӑри районсем кӑна мар, Ҫӗнӗ Шупашкар, Шупашкар тӑрӑхӗнче те чӑвашла радио сассине илтнӗ.
Икӗ чӗлхепе янӑракан радиона халӑх хапӑлласа йышӑннӑ. Унта чӑвашла, вырӑсла юрӑсем янӑраҫҫӗ. Ҫавӑн пекех информаци, аналитика, социаллӑ, ҫутта кӑларакан кӑларӑмсем куллен эфира тухаҫҫӗ.
Раштавӑн 16-мӗшӗнче «Тӑван радио» радиоитлекенсене парнесемпе, лайӑх кӑмӑлпа савӑнтарӗ. 19 сехетре пурне те «Мега Молл» суту-илӳ комплексӗнче кӗтеҫҫӗ. Унта ҫуралнӑ кун ячӗпе шоу иртӗ.
Раштавӑн 13-мӗшӗнче Ҫӗнӗ Шупашкарти ГЭСстрой ҫурчӗ умӗнче ача пахчисенче ӗҫлекенсем, ачасен ашшӗ-амӑшӗ тата КПРФӑн Чӑвашри уйрӑмӗн элчисем митинга пухӑннӑ.
100 ытла ҫын митинга чиновниксене хулари ача пахчисемпе ҫыхӑннӑ ыйтусене уҫӑмлатмаллине калас тесе тухнӑ. Анчах тӳре-шара вӗсем чӗнсе каланине хӑлхана чикмен, мероприятие чӗннӗ пулсан та килмен. Мероприятие килнисенчен пӗри митинг мар (тӳре-шара унта ҫавах килмест-мӗн), забастовка тума сӗннӗ.
Ача пахчинче ӗҫлекенсем ӗҫ укҫине пысӑклатма ыйтнӑ, митинг йӗркелӳҫисенчен пӗри Александр Филиппов тухса калаҫнине халӑх хапӑлласа йышӑннӑ.
Пухӑннӑ халӑх каланӑ тӑрӑх, ача пахчисенче вӑй хуракансем икӗ сменӑпа ӗҫлеҫҫӗ, темиҫе ушкӑна сӑнаҫҫӗ, уйӑхне 5 пине яхӑн тенкӗ укҫа илеҫҫӗ. Ҫавӑн пекех вӗсем валли апата тӳлевсӗр тума ыйтнӑ.
Ашшӗ-амӑшӗ вара ача пахчишӗн тӳлекен укҫана ҫӗнӗрен пӑхса тухма ыйтнӑ. Халӑх умне КПРФ элчисем тухса калаҫнӑ. «25 ҫулта хулара 2 ача пахчи хута янӑ, республикӑра — 7. Эпир тунӑ тесе калаҫҫӗ тата. Намӑс!» — тенӗ Анатолий Никонов.
Сусӑрсене пулӑшас тӗллевпе ӗҫлекен федераци программи ҫулсерен ҫӗнӗрен те ҫӗнӗ ӗҫсем тӑвать. Кӑҫал Чӑваш Енре социаллӑ тытӑмри 27 объекта сусӑрсене кӗрсе ҫӳремелле меллӗ майсем тунӑ. Вӗсенчен 3-шӗ — Патӑрьел районӗнчи, Ҫӗнӗ Шупашкарти, Шупашкарти ӗҫпе тивӗҫтерекен центрсем.
Акӑ инженер-радиотехник специальноҫӗпе аслӑ шкул пӗтернӗ ҫамрӑк каччӑ сусӑр кӳмипе ҫӳреме пултарасса шухӑшламан та. Анчах чир шала кайса вӑл сусӑрланнӑ. Темиҫӗ ҫул каялла Сергея ӗҫпе тивӗҫтерекен центра шута тӑратнӑ. Халӗ унта улшӑнусем пулнине вӑл та сиснӗ: кӳмепе кӗрсе ҫӳреме меллӗ. Пандус пур, чӗнмелли пускӑч та кунтах. Алӑксем те сарлака.
Пӳлӗм планӗсене сусӑрсен обществисемпе канашласа тунӑ. Шупашкарта кӑна 30 пин ытла сусӑр пурӑнать. Центр директорӗ Анатолий Малов каланӑ тӑрӑх, ҫурта ятарласа центр валли туман. Вӑл ача пахчи пулнӑ. Халӗ пандуса кирлӗ пек тунӑ.
Ҫулталӑк пуҫланнӑранпа Шупашкарти ӗҫпе тивӗҫтерекен центра 537 сусӑр килнӗ, вӗсенчен 60 процентне ӗҫ тупса панӑ.
Ҫӗнӗ Шупашкарти пӗр клубра «Мисс бикини» конкурс иртнӗ. Ун пирки республикипех калаҫмӗччӗҫ-и тен… Анчах унта шкул ачи ҫӗнтерни шӑв-шав ҫӗкленӗ.
Ҫитменнине, 18 ҫул тултарман пике пӗлтернӗ тӑрӑх, вӑл ку конкурса иккӗмӗш хут хутшӑнать. Ашшӗ-амӑшӗ вара ӑна пулӑшнӑ, ҫӗнтерме хавхалантарнӑ-мӗн. Тӳлевсӗр саланакан пӗр хаҫатра ун пирки 14 ҫулта тесе ҫырнӑ, унтан ку хисепе 17-пе тӳрлетнӗ.
ЧР Прокуратури пӗлтернӗ тӑрӑх, мораль тӗлӗшӗнчен ку чылай ыйту ҫуратать. Анчах шкул ачисене кунашкал конкурса хутшӑнтарма чаракан саккун ҫук-мӗн. Ашшӗ-амӑшӗн килӗшӗвӗ ҫеҫ кирлӗ.
18 ҫул тултарманнисене кун пек конкурса хутшӑнтарма чарас ыйтӑва кӑҫал нарӑс уйӑхӗнчех ҫӗкленӗ. Раштав уйӑхӗнче Патшалӑх Думи ку проекта пӑхса тухӗ. Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, саккуна пӑснӑшӑн ашшӗ-амӑшне 5 пин тенкӗлӗх штрафлӗҫ, юридици сӑпачӗсене — 1 миллион тенкӗлӗх.
«Раҫҫей хаҫӑчӗ» кун пек конкурссем ачасен психикине сиенлетни пирки ҫырать.
Ҫӗнӗ Шупашкарти ача-пӑчан ӳнер шкулӗнче «Ачасем валли чӑвашсен фортепиано музыки» лекци-концерт иртнӗ. Ӑна И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн фортепиано кафедрин доценчӗ, педагогика наукисен кандидачӗ Светлана Заломнова йӗркеленӗ.
Лекци-концерта Культура ҫулталӑкне халалланӑ. «XX ӗмӗрти чӑваш композиторӗсен ача-пӑча фортепиано музыки Ӳсекен ӑрӑвӑн воспитанийӗнче» проекта Раҫҫейӗн гуманитари наукисен фончӗ укҫапа пулӑшнӑ.
Ҫӗнӗ Шупашкарти ачасене Светлана Заломнова Геннадий Воробьев композитор пурнӑҫӗпе пултарулӑхӗ ҫинчен каласа кӑтартнӑ. Вӑл «Ача-пӑча сюитинчи» фортепиано валли ҫырнӑ пьесине, «Колхозри уяв» сюитӑна, «Музыка дневникӗнчи» пьесӑна янӑратнӑ. Композитор маларах ҫырнӑ хайлавсем те концертра пулнӑ.
-4.7 °C